Koronawirus, a prawo
W związku z wpływem koronawirusa na prowadzoną przez państwa działalność gospodarczą i bieżące wykonywanie zwartych umów (w tym regulowanie zobowiązań pieniężnych) pokazujemy podstawowe instytucje prawne mogące mieć zastosowanie do obecnie panującej sytuacji związanej z Covid-19.
Obecnie wszyscy czekamy na rozwiązania ustawowe związane z tarczą antykryzysową.
Siła wyższa.
Kwestie odpowiedzialności za wykonanie zobowiązań (zapłaty czynszu najmu, niewykonania zobowiązania (np. prace budowlane) na skutek przerwania łańcucha dostaw, itp.) mogą być rozpatrywane z punktu widzenia siły wyższej. Siła wyższa wyklucza odpowiedzialność za nienależyte wykonanie zobowiązania. Należy wstępnie przyjąć, iż obecna sytuacja może odpowiadać znamionom siły wyższej. Każdy przypadek trzeba jednak oceniać indywidualnie i każdorazowo osoba/firma powołująca się na siłę wyższą musi wykazać, iż działała starannie. Konieczna może też być analiza umów pod kątem zawarcia w nich postanowień dotyczących siły wyższej. Siła wyższa może także stanowić wyłączenie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.
Nadmienić trzeba również, że siła wyższa zawiesza przez czas jej trwania bieg terminów przedawnienia (aczkolwiek o sile wyższej nie przesądza decyzja władzy a okoliczności konkretnego przypadku, oceniane przez Sąd).
Klauzula Rebus sic stantibus – klauzula nadzwyczajnej zmiany stosunków.
Zgodnie z kodeksem cywilnym i regułą rebus sic stantibus sąd może dokonać zmiany treści stosunku prawnego łączącego strony (czyli dokonać zmiany umowy) w razie zaistnienia okoliczności, których strony nie przewidziały podczas zawierania umowy. Powołanie się na tą klauzulę zasadne jest, jeśli spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, gdyby spełniła świadczenie zgodnie z umową. Zmiana może polegać na zmniejszeniu świadczenia, wydłużeniu okresu wykonania umowy czy wyrażeniu zgody na wykonanie umowy w części.
Toczące się postępowania sądowe
Większość sądów w Polsce ograniczyło prowadzenie postępowań do spraw pilnych, które są określane odrębnymi zarządzeniami konkretnych sądów. Obecnie nie ma decyzji co do zawieszenia biegu terminów procesowych.
Kwestie ogólne.
Obecnie największe problemy dotyczą sklepów i restauracji w galeriach handlowych (umów najmu, czynszu najmu), usług zlokalizowanych w sklepach wielkopowierzchniowych, turystyki, szkół językowych, kursów, szkoleń, eventów. Wszystkie te przypadki należy rozważać pod kątem wskazanych wyżej instytucji prawnych.
Zwracamy też uwagę na zasady odpowiedzialności majątkiem osobistym. Kształtujące się różnie, zależnie od formy organizacyjno-prawnej prowadzenia działalności. Odpowiedzialność ta jest najbardziej dolegliwa w przypadku indywidualnych działalności, spółek jawnych i pozycji komplementariusza w spółce komandytowej.
